Popis poljoprivrede urađen je krajem 2023. godine a 30. januara ove godine, republički zavod za statistiku objavio je prve rezultate. Sudeći prema podacima objavljenim u kratkoj prezentaciji, imamo ozbiljne razloge za brigu kakva nam se budućnost sprema u proizvodnji hrane.
Broj poljoprivrednih gazdinstava u padu
U poređenju sa 2018. godinom, ukupan broj gazdinstava je manji za oko 10 %, tj. nešto preko pola miliona. U istom procentu pao je i broj porodičnih poljoprivrednih gazdinstava.
Istovremeno beleži se rast broja pravnih lica i preduzetnika sa 1.645 na 2.042 ili oko 24 %. Ipak jasno je da ovaj rast ne može nadomestiti gubitak u broju gazdinstava.
Površine pod poljoprivrednim zemljištem
Površina pod poljoprivrednim zemljištem iznosi 4.073.703 ha što je pad za oko 21 % u odnosu na 2018. Pad u površinama najverovatnije je rezultat infrastrukturnih projekata, investicija u druge delatnosti i odliva stanovništva sa sela.
Osim pada u ukupnim površinama, popis poljoprivrede beleži i pad korišćenog poljoprivrednog zemljišta za oko 6 %.
Posebno zabrinjavajuć je podatak da je pad površine pod šumama čak 48 %! Dakle od 2018. godine do danas mi smo izgubili gotovo polovinu naših šuma?! Obzirom na sve veći problem sa zagađenjem vazduha poslednjih godina ovoliki gubitak šuma mora da nas zabrine.
Radna snaga u poljoprivredi
Ukupan broj članova i stalno zaposlenih na poljoprivrednim gazdinstvima je manji za oko 14 %. Prosečan broj članova gazdinstava je 2,2. Ovako mala gazdinstva teško da imaju kapacitet za unapređenje proizvodnje i podizanje prinosa. Ako uzmemo u obzir i starenje stanovništva, jasno je da tek treba očekivati pad u proizvodnji hrane.
Najveći pad beleži se u regionu Vojvodine od čak 20,1 %. Najveći broj radnika u poljoprivredi je u regionu Šumadije i Zapadne Srbije gde je u poljoprivredi angažovano više od pola miliona ljudi. Od ovogo broja preko 230.000 su žene.
Prosečna starost nosioca gazdinstva je 60 godina i tek svaki 11 nosilac gazdinstva je mlađi od 40 godina. Očekivano je i da ovako visoka prosečna starost nosi sa sobom i otpor prema uvođenju novih tehnologija. Samim tim, naša će poljoprivreda nastaviti da tavori u pogledu prinosa. To sa sobom nosi rast cena poljoprivrednih proizvoda zbog rasta troškova proizvodnje ali i smanjenja ponude.
Veličina poljoprivrednih gazdinstava
Prosečna veličina gazdinstva u Srbiji je 6,4 ha. Najveći broj gazdinstava nalazi se u regionu Šumadije i Zapadne Srbije. Ovaj region ujedno beleži i najmanji pad u broju gazdinstava. U regionu Šumadije i Zapadne Srbije pad je iznosio 7,5 % dok je u ostalim regionma zabeležen pad od 10-12 %. Najveći pad zabeležen je u Beogradskom regionu i iznosi 12,4 %.
Zanimljivo je da je, uprkos padu u broju gazdinstava, u Beogradskom regionu zabeležen rast površina pod korišćenim poljoprivrednim zemljištem za 2,3 %. U svim ostalim regionima beleži se pad u ovim površinama a najveći je u Regionu Južne i Istočne Srbije i iznosi 11,1 %.
Prosečna površina korišćenog poljoprivrednog zemljišta po gazdinstvu u Srbiji je 6.4 ha. Najveća prosečna površina je u reginu Vojvodine i iznosi 13,2 ha. Najmanje površine su u regionima Šumadije i Zapadne Srbije i Južne i Istočne Srbije i iznosi 4,4 ha.
Pčelarstvo u zamahu
Među svim ovim negativnim podacima, popis poljoprivrede pokazuje rast broja košnica sa pčelama. Ukupno je zabeleženo 1.261.323 košnica što je za 38 % više. Najveći rast beleži se u Beogradskom regionu i regionu Južne i Istočne Srbije.
Popis poljoprivrede ogolio naše probleme
Objavljeni rezultati pokazali su da tvrdnje o propadanju naše poljoprivrede nisu neosnovane. Decenije nemara i nedomaćinskog odnosa dolaze na naplatu. Ukoliko nešto hitno ne bude preduzeto da se stanje u poljoprivredi popravi, čekaju nas nestašice, rast cena i zavisnost od uvoza kada je hrana u pitanju.
Na kraju prezentacije sa prvim rezultatima, najavljeno je da će konačni rezultati popisa poljoprivrede biti objavljivani sukcesivno tokom 2024. godine, a najkasnije do kraja 2025.
Takođe, navodi se da će posebne analize stanja biti objavlljene u drugoj polovini 2024. godine.